کولیس چیست از کولیس می توان بعنوان دست راست مهندسین در صنایع مختلف نام برد. دقت اندازه گیری همواره یکی از مهم ترین مباحث مهندسی بوده و در کشور هایی با صنایع پیشرفته شاهد وجود تجهیزات اندازه گیری دقیق تر هستیم.
عکس کولیس مهندسی
کولیس مدتهاست به عنوان یکی از ابزارهای اندازه گیری با دقت بالا مورد استفاده مهندسین قرار می گیرد و از آنجایی که طراحی طلا و جواهر،قالبسازی و ساخت طلا و جواهر حرفه ای مهندسی می باشد و دقت و اندازه،لازمه ی این حرفه است،کولیس یک ابزار کاربردی و مهم در این صنعت می باشد.
انواع کولیس و نحوه اندازه گیری با آنها:
کولیس ساده (ورنیه) (vernier caliper)
کولیس عقربه ای (ساعتی)
کولیس دیجیتال
-تمامی این کولیس ها از نظر عملکرد بسیار مشابه یکدیگر هستند.
تنها خواندن مقادیر در این کولیس ها با یکدیگر تفاوت دارد.
تمامی این کولیس ها شامل یک خط کش دارای دهانه ثابت و یک دهانه متحرکِ دارای یک نشانگر هستند.
کولیس ساده (ورنیه)
کولیس ساده دارای یک خط کش ثابت (که بر حسب سانتیمتر و میلیمتر و اینچ درجه بنده شده) و یک قسمت متحرک (به نام ورنیه) است.
کولیس ساده از 8 قسمت تشکیل شده است.
-دهانه خارجی برای اندازه گیری ضخامت و قطر خارجی اجسام
-دهانه داخلی برای اندازه گیری حفره ها، قطر داخلی اجسام
-عمق سنج برای اندازه گیری ارتفاع و عمق سوراخ ها
گیره برای جلوگیری از حرکت قسمت متحرک یا آسان کردن حرکت آن
اندازه گیری با کولیس ورنیه: دقت اندازه گیری با کولیس ورنیه به شدت به توانایی طراح یا سازنده بستگی دارد.
برای اندازه گیری با کولیس ورنیه باید زاویه درستی را برای اندازه گیری انتخاب کنید.
ممکن است برای اندازه گیری اجسامی با زوایای غیر معمول نیاز به کمی تمرین باشد.
برای اندازه گیری باید دقت کنید که به مقدار کافی نیرو وارد شود تا دندانه ها جسم را محکم در بر گیرند.
کمتر یا بیشتر بودن نیروی وارده ممکن است اندازه گیری را دچار مشکل کند.
برای شروع اندازه گیری جسم را که ممکن است انگشتر، النگو، دستبند و یا هر زیور تزیینی دیگری باشد بین دندانه های دهانه ی خارجی قرار می دهیم.
اولین عددی روی قسمت ثابت که 0 مربوط به قسمت ورنیه روبروی آن است.
مقدار قسمت صحیح اندازه را نشان می دهد.
هنگامی که در حال خواندن اعداد هستیم میتوانیم با استفاده از پیچی که زیر ورنیه جاگذاری شده ورنیه را قفل کنیم.
این کار برای جلوگیری از بروز خطا انجام می شود..
اندازه گیری عمق با کولیس ورنیه: کولیس دارای زبانه ای است که در قسمت زیرین ابزار قرار گرفته است.
این زبانه عمق سنج کولیس است و برای اندازه گیری عمق سوراخ ها و هر محلی که نیازمند استفاده از آن باشید طراحی شده است.
اندازه گیری با عمق سنج همانند اندازه گیری طول و عرض اجسام است.
زمانی که ورنیه را حرکت دهیم، دهانه ی کوچک، دهانه ی بزرگ و عمق سنج به یک مقدار جابجا می شوند.
عکس کولیس ساده
کولیس عقربه ای (ساعتی)
دلیل نامگذاری کولیس ساعتی این است که مکانیزم کار و نمایش اطلاعات این کولیس با ساعت شباهت بسیاری دارد.
کولیس عقربه ای نیز همانند کولیس ورنیه از یک خط کش ثابت و یک قسمت متحرک تشکیل شده است.
با این تفاوت که بجای نشانگر و اعدادی که روی ورنیه مشاهده می کردیم در کولیس عقربه ای یک صفحه مدرج شبیه به ساعت مشاهده می کنیم.
پشت این صفحه مدرج چرخ دنده هایی وجود دارد که با دندانه های روی خط کش ثابت برخورد کرده و مقادیری را روی صفحه مدرج نشان می دهد.
کولیس ساعتی از 7 قسمت تشکیل شده است.
عکس کولیس عقربه ای دیاگرام
-اندازه گیری با کولیس ساعتی: استفاده از کولیس ساعتی نسبت به کولیس ورنیه بسیار راحت تر است.
کافی است اندازه بدست آمده از عقربه را به عددی که از خط کش ثابت بدست آورده ایم اضافه کنیم.
هنگام خواندن عدد روی عقربه باید با پیچی که در قسمت زیرین صفحه مدرج وجود دارد عقربه را قفل کرده تا از بروز خطا جلوگیری شود.
کولیس دیجیتال از نظر عملکرد کلی شباهت بسیار زیادی به کولیس ساعتی و کولیس ساده دارد.
با این تفاوت که نتیجه اندازه گیری نهایی را روی صفحه دیجیتالی که روی ورنیه وجود دارد می توان مشاهده کرد.
استفاده از از کولیس دیجیتال نسبت به کولیس ساعتی و کولیس ساده راحتتر است زیرا نتیجه نهایی بشکل اعداد صحیح و اعشار در کنار یکدیگر قرار می گیرند.
همچنان صفر کردن کولیس دیجیتال بوسیله دگمه ای که روی صفحه نمایش قرار دارد انجام می شود.
کافیست دهانه را به هم چسبانده و دگمه 0 ( zero ) را بفشارید. همچنین توانایی اندازه گیری با مقیاس های میلیمتر و اینچ در اختیار اپراتور قرار می گیرد، اما عموما نمی توان هر 2 مقیاس را بشکل همزمان مشاهده کرد. کولیس دیجیتال از 7 قسمت تشکیل شده است.
-دهانه خارجی برای اندازه گیری ضخامت و قطر خارجی اجسام
-دهانه داخلی برای اندازه گیری حفره ها، قطر داخلی اجسام
-عمق سنج برای اندازه گیری ارتفاع و عمق سوراخ ها
-مقیاس اصلی با قابلیت اندازه گیری با دقت 1 میلیمتر
-مقیاس اصلی با قابلیت اندازه گیری بر حسب اینچ
-صفحه نمایش با قابلیت اندازه گیری تا مقدار 0.01 میلیمتر
-گیره برای جلوگیری از حرکت قسمت متحرک یا آسان کردن حرکت آن
عکس دیاگرام کولیس دیجیتال
اندازه گیری با کولیس دیجیتال: برای اندازه گیری با کولیس دیجیتال ابتدا دهانه را به هم چسبانده و دگمه 0 را میفشاریم.
بعد از اطمینان از نمایش عدد 0 در حالت دهانه ی بسته، دهانه را باز می کنیم و اطراف جسم مورد نظر قرار می دهیم.
به دهانه کمی نیرو وارد می کنیم تا از محکم بودن دهانه اطراف جسم اطمینان حاصل کنیم.
جسم مورد نظر را به مقدار بسیار کمی تکان می دهیم تا از قرار گرفتن دهانه در محل مناسب مطمئن شویم.
سپس عدد روی صفحه نمایش را می خوانیم.
کاربرد کولیس در طراحی و ساخت طلا و جواهرچیست؟
-استفاده از کولیس با توجه به عمر مفید، قیمت مناسب، کاربری آسان و در دسترس بودن در صنایع مختلف بسیار رایج است.
نجاری،موسسات آموزشی و دانشگاهی،صنعت ساخت ابزار پزشکی،ساخت قطعات یدکی،مواردی هستند که برای اندازه گیری دقیق از کولیس استفاده می کنند.
کولیس در طراحی و ساخت طلا و جواهر برای اندازه گیری زیور آلات و مدلسازی آنها ابزار بسیار پر کاربردی می باشد و از آنجایی که دقت اندازه گیری در حد میکرون می باشد و طراحی زیور آلات باید با ظرافت و دقت صورت پذیرد،کولیس ابزار جدایی ناپذیر از این صنعت می باشد.
عکس کاربرد کولیس
هنگام گرفتن و کار کردن با کولیس، کولیس را در دست راست گرفته، انگشتان دست را پشت آن و انگشت شست را روی شاسی ورنیه بگذارید، به این شکل اعداد روبروی شما قرار می گیرند و بوسیله انگشت شست می توانید بر ورنیه تسلط داشته باشید.
اگر نیاز به گرفتن دهانه ثابت با دست پیدا کردید، آن را با دست چپ بگیرید.
هنگام اندازه گیری، حتما جسم مورد نظر را با قسمت پهن و صاف دهانه ثابت بگیرید.
از قسمت تیز و چاقویی شکل دهانه ها برای اندازه گیری شیار ها استفاده می شود.
برای خواندن کولیس از بالا و بشکل عمودی به آن نگاه شود
میزان فشار برای اطمینان از ثابت بودن دهانه بر روی جسم باید مقداری باشد که انگشت شست روی زائده موجود لیز بخورد.
در هنگام استفاده از کولیس ساعتی حتما از 0 بودن صفحه مدرج هنگام بسته بودن دهانه مطمئن باشید
کولیس را در کنار ابزارهای دیگر قرار ندهید
کولیس را بعنوان ابزار دیگر استفاده نکنید
نکات استفاده از کولیس
محدودیت های کولیس
کولیس ها با وجود داشتن کاربرد ها ی بسیار و همینطور مقاومت بالا، همانند هر ابزار دیگری دارای محدودیت هایی نیز هستند.
مشخص ترین محدودیت کولیس محدودیت سایزی است که می توان با آن اندازه گرفت.
نهایت اندازه ای که می توان با کولیس اندازه گرفت 100 سانتیمتر معادل 1 متر است. کولیس 1 متری بندرت تولید و استفاده می شود.
عموما کولیس ها دارای سایز 0 تا 15 ، 0 تا 20 و 0 تا 30 سانتیمتر هستند.
سوالات متدوال در مورد کولیس
چرا در حالی که ابزار خط کش و متر وجود دارد از کولیس استفاده کنیم ؟
با استفاده از خط کش می توان ابعاد اجسام را با دقت 1 میلیمتر اندازه گیری کرد، اما کولیس با دقت بالاتری که ارائه می دهد می تواند تا میزان 0.01 میلیمتر دقت را اندازه گیری کند.
کارکرد کولیس چگونه است ؟
راز کارکرد عالی کولیس تفاوت قسمت ها در خط کش اصلی و ورنیه است.
تفاوت بسیار جزئی است و به این شکل است که 9 قسمت ( عدد صحیح میلیمتر ) برابر با 10 قسمت روی ورنیه ( اعشار میلیمتر ) است.
این موضوع باعث می شود فقط یک خط روی ورنیه با یک خط روی خط کش اصلی هم تراز می شوند و این موضوع باعث می شود بتوانیم عدد اعشار را تا 0.01 میلیمتر بدست آوریم.
از دهانه های پایینی به چه منظور استفاده می شود؟
برای اندازه گیری ابعاد بیرونی اجسام همانند عرض انگشتر یا النگو از دهانه ی بیرونی استفاده می شود.
از دهانه های بالایی به چه منظور استفاده می شود؟
برای اندازه گیری ابعاد درونی اجسام همانند داخل انگشتر یا آویز یا النگواز دهانه های بالایی استفاده می شود
زائده ی قسمت پایینی کولیس به چه منظور استفاده می شود؟
این زائده به شکل هماهنگ با خط کش اصلی و ورنیه جابجا می شود و از آن برای اندازه گیری عمق شیار ها و سوراخ ها استفاده می شود.